Kapliczki zawsze były naturalnym dopełnieniem polskiego pejzażu. Najstarszy przekaz o zamojskich kapliczkach stanowi plan Haillmanna z 1777. Jest na niej jedyny zachowany do dzisiaj "Święty Piątek", oraz podobnie oznaczone nieistniejące obiekty: w miejscu tzw. "stodoły" (wtedy Rynek Świętokrzyski), na Podgroblu, u zbiegu ul. Związkowej i Sadowisko oraz w okolicy ronda Kardynała Wyszyńskiego i ul. Jasnej (trakt hrubieszowski).
Do poł. l. 60. XX w. przy ul. Akademickiej (obok parku) stała oryginalna, drewniana kapliczka z figurą św. Tomasza (później św. Jan Nepomucen).
Pusta obecnie kapliczka murowana, niszowa znajduje się w pobliżu Akademii, przylega do fasady domu przy ul. Zamenhofa 16 (osobne hasło: Kapliczka przy ul. Zamenhofa).
Obecnie są dwa rodzaje kapliczek. Większość z nich pochodzi prawdopodobnie z początku wieku, później odnawiane, przeważnie z "obrazami" MB;
1. budowlane:
- ul. Szczebrzeska 86 - koniec XIX w. neogotycka, w środku inskrypcja Nie opuszczaj nas - spełniłem ślub wojenny - S. Wiktorowicz;
- ul. Majdan 110 - ku czci pomordowanych mieszkańców (proj. Tadeusz Zaremba, 1950) - nad drzwiami napis: 1939 - 1945 Zginęli za Wiarę i Ojczyznę. Wcześniej w tym miejscu XIX-wieczna kapliczka drewniana, na działce Radziejewskich, zwalona po wysiedleniu wsi, przetrwał w ich domu Obraz MB Królowej Polski potajemnie zabrany z kaplicy, a świątki podobno w zamojskim muzeum. Pozostał po niej 80-letni jesion.
Ten typ budowli kubaturowej reprezentują również kapliczki nagrobne z pocz. XX w. na cmentarzu parafialnym (fund. Badzianów) i prawosławnym (oryginalne okienka - triforia).
2. szafkowe i domkowe, przeważnie na drzewach:
- ul. Partyzantów - przed liceum (na drzewie - kasztanowiec, przedtem na lipie), obraz MB Częstochowskiej namalowała Maria Skrzetuska z d. Kaczorowska,
- ul. Piłsudskiego 9 (na drzewie - kasztanowiec, wykonał ją Jan Girguś),
- przy dawnej drodze skierbieszowskiej - za byłą "Delią" (zawieszona pomiędzy kasztanowcami, z bogatą dekoracją), z cudownym Obrazem MB Pacławskiej, pierwotnie z figurką Chrystusa Frasobliwego, na palu, ogrodzona płotkiem, od niej rozpoczynały się procesje "obchodu pól".
- Al. WP - posesja obok d. piekarni wojskowej, przy dawnej drodze do ul. Kilińskiego (zlikwid. przy budowie lotniska i Zakładów Mięsnych), zabrana przez Radlińskich, na słupie, skrzynkowa z MB, ukryta w żywopłocie z bukszpanu.
Nie istnieją:
- ul. Śląska (była umieszczona na krzyżu przy pomniku jeńców, ok. 2005 zastąpiona masywnym krzyżem).
- ul. Kilińskiego (zlokalizowana między domem Bojarczuka i pawilonem PSS), na słupie, ogrodzona niskim płotkiem, w l. 70. przeniesiona na ul. Peowiaków - na drzewie w centrum cmentarza, już nie istnieje (2016).
- ul. Kilińskiego, za skrzyżowaniem z ul. Legionów w stronę Majdanu, "na klonie", zniszczonym przez piorun, jej pozostałości umieszczono na wzniesionym w tym miejscu krzyżu.
- na Majdanie, ponad rowem Smuga na działce Alfreda Pikuzińskiego, pozostała tam kępa starych drzew. Pikuziński podpisał folkslistę, ale współpracował z AK. Po wysiedleniu, Niemcy polecili mu likwidację kapliczki - zabrał z niej tylko świątki, które schował do stodoły, a po wyzwoleniu przekazał do muzeum. Stała więc pusta, chociaż z drzwiami i oknami, w 1944 kwaterujący Ruscy zrobili z niej wychodek. Taki był jej koniec. (M. Radziejewska).
- na działce Michała Łapińskiego,
- w Dolinach (rozebrana w czasie okupacji, w jej miejscu figura)
3. domkowe wolnostojące:
- u zbiegu ul. Powiatowej i Al. WP, prawdopodobnie z l. 70., wyposażenie z poprzedniej ks. Goliński przekazał do muzeum diecezjalnego w Lublinie, była zamykana "na okno", stała na posesji Łapińskich.
Też Kapliczki sióstr Łapińskich
KAPLICZKI
- Szczegóły
- Nadrzędna kategoria: K
- Kategoria: KAP-KAZ
- Odsłon: 2600
- Galeria: