Najstarszy syn  Andrzeja i Konstancji  z Czartoryskich. Jego i rodzeństwa edukacją zajmował się źle przez nich wspominany Stanisław Staszic, z którym w 1788-91 zwiedził Anglię, Francję, Niemcy i Włochy. Gdy w 1792 zmarł ojciec, w myśl statutu ordynacji był niepełnoletni i objął ordynację dopiero za zgodą króla i cesarza (po zaborze dobra leżały w Polsce i Austrii). Zmuszony był jednak do odstąpienia polskiej części dóbr w dzierżawę swej matce, pozostającej pod wpływem Staszica. W czasie wojny polsko-rosyjskiej, gdy zagrożony został byt ordynacji, nie opowiedział się ostatecznie po żadnej ze stron. Mimo nacisków nie przystąpił do Targowicy. Pozyskał natomiast przychylność Tadeusza Kościuszki (gościł w Zamościu w 1792), wspierał materialnie i moralnie Insurekcję.
W 1798 zrzekł się opieki nad Liceum. Zajął się energicznie sprawami ordynacji, jej unowocześnieniem, budową zakładów przemysłowych (m.in. znana fabryka porcelany w Tomaszowie). Realizację ambitnych planów przerwała niespodziewana śmierć (przecinający wrzód na karku chirurg uszkodził tętnicę). Ożeniony z Marią Granowską nie pozostawił potomstwa. Ordynację przejął po nim młodszy brat.
Miał opinię melancholika i ekstrawaganta - wg pamiętników - podczas trybunałów w Lublinie miał urządzać nocne przy pochodniach przejażdżki po mieście w stroju adamowym. W muzeum zamojskim jest jego portret olejny.

 * Staszic w Wiedniu, dokąd zabrała matka Aleksandra, przekonywał go, że Konstancja nie odda mu ordynacji, nie będzie umiał nią zarządzać i grożąc że może być ubezwłasnowolniony. Aleksander jednak, mając za sobą prawo, odważnie przeciwstawił się gwałtownym atakom Staszica i wściekłości matki. Na jej listy pełne obelg, odpowiadał rzeczowo i stanowczo. (za prof. R. Orłowskim)