Ur. w Finlandii, od 16 roku życia w wojsku, uczestniczył w wojnie 30-letniej. W 1655 mianowany feldmarszałkiem. Podczas Potopu dowodził armią, która przekroczyła granicę Polski, zdobył Warszawę, a później broniąc jej skapitulował, mianowany gubernatorem Krakowa i Warszawy, był odpowiedzialny za grabieże (m.in. dzieł sztuki, bibliotek) i kontrybucje, znienawidzony przez Polaków. Po kapitulacji 1 VII 1656 miał na jej mocy odejść z wojskami do Torunia, w obawie tumultu, odesłano go z Warszawy do Zamościa.
Przybył 26 VII 1656 o 5-tej po południu. Przebywał tu w 15-miesięcznej niewoli, próbował nieskutecznie uciekać pod osłoną nocy (11 XI). Gdy niewola przedłużała się, zrozpaczony dostał pomieszania zmysłów, zmarł 11 X (też, za Stworzyńskim 3 VII) na wrzody gardła, zerwał w gorączce (maligna) bandaż po upuszczeniu krwi. W kolejnym żródle czytamy też o chorobie katarowej jako przyczynie śmierci. Pochowano go protestanckim obrzędem, z honorami wojskowymi w połudn.-zachodnim rogu cmentarza kolegiackiego (w 1664 ekshumowany i przewieziony do Sztokholmu). Jeszcze w XIX w. miała stać tam po nim murowana figura z żelaznym krzyżem z łacińskim napisem (cyt. Stworzyński).

* Wg A. Witusika zm. 23 X, wg wikipedii 7 IX.
* Z anonimowego wiersza Przywitanie na przeprowadzenie Wittenberga, wielkiego hetmana króla szwedzkiego, jako więźnia do zamojskiej fortecy 1656 roku:
          Otóż masz Wittenbergu za twą pyszną dumę,
          Że cię jako niedźwiedzia do Zamościa w turmę
          Przyprowadzić kazano, przez ciury wziętego
          I woźnice w Warszawie, tak jak zbója dawnego. (...)