Niezwykle cenne źródła ikonograficzne do dziejów architektury Zamościa - widok twierdzy od płn. i widok twierdzy od zachodu. Są to duże (ok. 1 x 2 m) obrazy olejne z 1848, ich autorem jest Marcin Zaleski. Powstały w ramach malowanej na zamówienie feldmarszałka Paskiewicza serii miast-twierdz zachodniej Rosji. W 2015 doszło do sensacyjnego odkrycia obu obrazów Zaleskiego w zb. Wojenno-Historycznego Muzeum Artylerii, Wojsk Inżynieryjnych i Łączności w Petersburgu, istniejące tam jako widoki Bobrujska. Pierwszy raz opublikowane zostały w 2016 (repr. kolor. w E. Lorentz Dziedzictwo Franciszkanów...).
W ikonografii Zamościa widoki te znane są jednak od 1937, a jak się okaże po sprostowaniach nawet od 1890. Zamieszczone zostały w "Tyg. Ilustrowanym" (1890 nr 8) jako rysunki K. Pillatiego, (zb. Muzeum Narod. w Warszawie) przedstawiające widoki Warszawy - Żoliborz i Cytadelę. Zamość rozpoznał w nich J. Horodyski (1939).
Do ikonografii zamojskiej wprowadzone zostały nieco wcześniej, w wersji malarskiej, przez W. Tatarkiewicza (Turniej Klasyków "Arkady" 1937 nr 6), następnie reprodukowane też w S. Herbsta Zamość (1954). Były to zaginione obrazy Zaleskiego, dawniej m.in. własność Leona Jasińskiego, od 1909 Leonowej Jasińskiej w Warszawie, w 1937 ambasadorowej Olszowskiej. Przez 80 lat ich reprodukcje uchodziły za źródło wartościowe, acz słabej jakości (czarno-białe). Okrycie w Petersburgu przywróciło właściwą miarę dzieła Zaleskiego. Oznacza, że dotychczasowe obrazy Zaleskiego mogły być tylko wykonanymi przez niego olejnymi szkicami - małe rozmiary (24x48 cm), z nie zapełnionym kilkunastoma postaciami pierwszym planem (ul. Kolegiacka).

!!! W "Tyg. Ilustrowanym" opublikowane  jako widoki ...Warszawy - Cytadela i Żoliborz (autor w drugim dopatrzył się nawet galarów na Wiśle!). Sprostowania dokonał J. Horodyski "Teka Zamojska" 1939).
 * Widok północny kopiował też J. Smoliński (rys. w J. Zachwatowicza i S. Herbsta Twierdzy Zamość, 1936, s. 122).
* Odnaleziony w Rosji widok zachodni posiada na ramie tabliczkę z napisem w j. ros. "Widok miasta i twierdzy Bobrujsk 1812 r. Zaleski M. 1796-1877". Sprostowany został na podstawie publikacji z 2015 w petersburskim periodyku naukowym (E. A. Dubowiec, A. W. Nowosiełow).