Przed Wielkanocą Niemcy zebrali mieszkańców Nowego Miasta na Rynku, jednak po długim oczekiwaniu puszczono wszystkich do domu. Od wiosny 1944 było co raz mniej w mieście Niemców cywilów. Wraz z ewakuacją dokonywano systematycznych grabieży. W maju zdjęto flagi z urzędów. Ogłaszane są alarmy lotnicze. W ostatnich dniach Rosjanie 2 razy bombardowali miasto (23 VII obok ZOO). Przed opuszczeniem Zamościa hitlerowcy usiłowali zatrzeć ślady zbrodni na Rotundzie, wysadzili dworzec i warsztaty kolejowe, niszczą tory, lotnisko, podpalili szpital wojskowy i koszary. 25 VII 1944 do miasta weszła Armia Czerwona Wyzwolenie 1944
W 1944 spłonęło 5 domów (w 1939 aż 67). Okupant rozebrał też 153 domy. Wg starosty wojenne zniszczenia miasta oszacowano na 20-22 mln zł (15%). W VIII 1944 spisano volks-, reichsdeutschów i deutschstamigów - 83 (w tym 35 kobiet). Wg starosty (1948) wojenne zniszczenia miasta wyniosły 15% W 1949 dokonano podsumowania biologicznych strat miasta: 271 zamordowanych, 130 osób, których żywiciela wywieziono do obozu, a 113 ubiega się o rentę po uczestniku oporu, 90 dzieci wywiezionych z terenu miasta (nie wróciło 18). Za zasługi w walce z okupantem miasto odznaczone zostało Krzyżem Grunwaldu III klasy (12 X 1947).