Zawarty został w dziele Regni Poloniae (...) novissima descripto, tj Królestwa Polskiego najnowsze opisanie Andreasa Cellariusa. Jest to pierwsze dziejach Zamościa przewodnikowe opisanie miasta. Tłumaczenie z j. łacińskiego przedstawił  dr J. Feduszka ("Tygodnik Zamojski" 2019).


Za J. Feduszką - Zamość – ufundowany przez Kanclerza Wielkiego Koronnego Jana Zamoyskiego. Zamoyski ogłosił budowę nowego Zamościa według pięknej sztuki murowania i w mieście owym ufundował piękny kościół kanonikom, w którym Dziekani i prepozyci rezydują. Dzięki fundatorowi istnieje akademia, która obok krakowskiej posiada wydziały teologiczny, prawny, medyczny i sztuk wyzwolonych  oraz Doktorów wielce uczonych posiada. Przynosi ona wielki splendor dla całej Rusi. Wśród mieszkańców są przedstawiciele wielu narodowości: Polacy, Grecy, Ormianie, Hiszpanie, Niemcy i Włosi. Miasto posiada szereg przywilejów, w tym prawo składu towarów i wielce cenione jarmarki. W Zamościu obok innych domów jest także rodzaj domów zastawnych, które w rękach mieszczan pozostające i utrzymywane, stanowią  cenną lokatę kapitału, a w przypadkach szczególnych stają się także schronieniem dla najuboższych mieszkańców miasta. W mieście jest Kościół św. Tomasza, św. Krzyża, Ormiański i Ruski, które są murowane. Murowane wznoszą się w Zamościu Kollegium, Przytułek, Bursa, Gildia, Ratusz na Wielkim Rynku, Arsenał, trzy Bramy: Lubelska, Lwowska i Janowicka, osiem przeznaczonych do obrony wielkich bastionów, połączonych murem ze ze znakomitą dbałością wykonanych i otoczonych fosami.