Pierwsze wzmianki o zamojskich lekarzach pochodzą z końca XVI w., wymieniany był m.in. Jan chirurg (1589), Hanus chirurg i Stanisław Asquernowicz dr medycyny (1591), Stanisław Sprzecznowski dr medycyny i Hanus Schreor chirurg (1592) Piotr Zeidler chirurg (1604), na pocz. XVII w. krótko był tu Żyd Kanwelius (karierę zaczynał w Konstantynopolu). Na dworze Jana Zamoyskiego (osobne hasło) miał też przebywać niderlandzki lekarz Rudger Lewel. Istnieją przekazy o żydowskich lekarzach: dr medycyny przybyłym z Turcji Misulaimie/Messaelemie Cohenie (zm. 1604 w drodze,  wysłany do przez kanclerza do Konstantynopola), medyku Tomaszu (odmówił kanclerzowi wyjazdu do Padwy) i doktorze Jozue (l. 30. XVII w.), kształconym w Padwie Abrahamie Polaku.
Najbardziej znanymi lekarzami - praktykami w najdawniejszych dziejach miasta byli: Stanisław Skierniewita (I-szy lekarz nadworny), Szymon Szymonowic, Szymon Birkowski, Kasper Solski, Jan Ursinus, Szymon Piechowicz, Jan Sechinus, Hieronim Kołakowski, Bazyli Rudomicz, Sebastian Dobraszowski (l. 60. XVII w., jako lekarz zasłynął we Lwowie), Antoni Brzyski (studia w Padwie). Za zezwoleniem Sobiepana miał praktykę w Zamościu Żyd, a 2 poł. XVII w. prawdopodobnie Ormianin Nikołaj Tatowicz. Do chorującego w dzieciństwie Marka Sobieskiego proszono Zamoyskiego o sprowadzenie z Zamościa doktora Duńczyka (ok. 1635). W ciągu 300 lat w 64 księgach miejskich (60 tys. kart) wymienionych było 12 lekarzy.
W 1720 wymieniany jest zmarły medicus Orgiewicz, a W 3 ćw. XVIII w. czterej Żydzi ze stopniem doktora medycyny. Trzech z nich zdobyło je we Frankfurcie: Salomon Klein, Salomon Calmanson i Mojżesz Lewin. Ok. 1760 osiadł na dłużej czwarty Samuel Bernhard v, Bernhan, przed nim Aron Słomkowicz (też, że 1778-80). Po rozbiorze przybył do Zamościa doktor umiejętności lekarskiej J. S. La Carriere. Najbardziej znanym lekarzem końca XVIII w. był lekarzem Zamoyskich był Jakub Kostrzewski, wcześniej profesor na Uniwersytecie Lwowskim. Po powstaniu listopadowym pracował tu Józef Puternicki i Jan Sztummer. W 1850-53 mieszkał tu Adam Chałupczyński - lekarz i filozof, autor prac o Darwinie, powstaniec, a miał tu w 1870-79 praktykę prywatną, później posadę wojskową znany lekarz i filantrop Stefan Karczewski (autor prac naukowych, później w Radomiu).
Wśród więźniów twierdzy dobrze zapisał się lekarz wojskowy Piotr Onacewicz (Litwin). Z cywilnych lekarzy wspomnieć należy leczących bezpłatnie ubogich, jak Alfred Rose zasłużony lekarz powiatowy (założył stację kumysową w Krasnobrodzie), który zjednał sympatię bezinteresowną ludzkością i Leon Heltman co umarł na serce, bo za dobre było, oraz - jak on pracujący w szpitalu - Bruno Dziewiszek, który w 1890 uczestniczył w Międzynarod. Kongresie Lekarzy w Berlinie (w 1897 przeniósł się do  Lublina). Zamojscy lekarze uczestniczyli w I (Gelibter) i II (Gelibter, Krzyczkowski, Porębski) Zjeździe Lekarzy Prowincjonalnych Królestwa (1911 i 1914). Z k. 1918 wymieniani byli Bogucki, Porębski, Madler, Gelibter, Gerszhorn. 
W 1919-21 ordynatorem w szpitalu wojskowym był Romuald Węgłowski (osobne hasło) znakomity chirurg, prof. Uniwersytetu w Moskwie, jeden z twórców chirurgii naczyniowej, dokonywał tu trudnych operacji (przeszczepianie żył w miejsce tętnic) stawiając oddział na stopie kliniki uniwersyteckiej, także autor podręczników i prac naukowych.
9 lekarzy zamojskich należało w 1874-1951 do Lubelskiego Tow. Lekarskiego: S. Karczewski, Zygmunt Skrzyński, Władysław Skubowicz (od 1874), B. Dziewiszek (1881), Kazimierz Porębski (1889), Bolesław Modzelewski (1909), Bolesław Bogucki (1919), Feliks Wolski (1923) i Tadeusz Onyszkiewicz (1947). W 1965 w szpitalu zamojskim II st. specjalizacji posiadali: Z. Barycki, L. Bojarczuk, R. Cioch, K. Krawczyk, S. Kulesza, J. Mandybur, Cz. Onyszkiewicz, T. Onyszkiewicz, J. Pasicki, H. Skotnicki, H. Szymański.
Lekarzem dywizyjnym był K. Rytter, a komendantem Centralnego Szpitala Wojskowego (IX - XII 1939) Adam Szebesta - później twórca sanatorium w Rabce (był w delegacji do Katynia, 1943). W Zamościu zm. w 1939 doc. Michał Polakow - lekarz Zamku Królewskiego. W czasie wojny przez pewien czas do 1942 pracował w zamojskim szpitalu Jan Danielewicz (1903-1984) nazywany później ojcem laryngologii dziecięcej. Osobne hasła: Lekarze miejscy, Lekarze powiatowi, Lekarze wojewódzcy.
Przed wojną prezesem oddziału Związku Lekarzy był F. Wolski, potem W. Kozłowski; prezesem oddz. Polskiego Tow. Lekarskiego w 1977-86 był Zbigniew Dudek (wcześniej przew. koła terenowego 1974-77), w 1986-90 Z. Waga, od 1990 ponownie Z. Dudek. Od 1990 przew. Delegatury OIL był Z. Waga, od 2001 Jerzy Mazur. Było też Tow. Planowania Rodziny, ob. Tow. Rozwoju Rodziny, od 1993 oddział (prezes Witold Letkiewicz, później Jacek Koziejowski).
Lekarze 1939 - 12, 1945 - 13, 1951 - 18, 1953 - 14 w otwartym, w szpitalu 15, 1955 - 27, 1960 - 36, 1965 - 49, 1970 - 62, 1975 - 81, 1980 - 135, 1985 - 201, 1986 - 195, 1989 - 224, 1991 - 260, 1995 - 313, 1997 - 338, tj. w liczbach na 1000 mieszkańców  na 4 miejscu w kraju wśród miast wydzielonych, 1 I 2000 w Zamościu było 418 lekarzy - licząc wg liczby mieszkańców - 3-krotnie więcej niż średnia krajowa!
Interniści
laryngolodzy: Władysław Lorentz (osobne hasło), Roman Cioch (osobne hasło), Leon Bańczerowski (osobne hasło), Julian Błaszczak (osobne hasło), Roman Owczarczyk (osobne hasło), Jerzy Derkacz (osobne hasło) - ordynator, senator.
Okuliści
Ginekolodzy: B. Modzelewski (osobne hasło) lekarz naczelny Kasy Chorych, Wacław Nowicki (1903-1956), Stanisław Branicki (osobne hasło), Kazimierz Krawczyk (1910-1965), Adolf Król, Tadeusz Leszek Bojarczuk (1932-1983), Witold Letkiewicz (1932-1993) - naczelnik Polikliniki, Stanisław Słupczyński (osobne hasło), Leszek Bucior (1951).
Chirurdzy
Pediatrzy
: Elżbieta Przybyłowska (osobne hasło), Czesława Onyszkiewicz (osobne hasło), Danuta Dziubińska (1931-1994) - od pocz. w Zamościu, w 1962-91 ordynator oddz. dziecięcego, Stanisława Ważna, Jadwiga Lindertowa (osobne hasło).
Wenerolodzy: Władysław Kozłowski (osobne hasło), Kazimierz Rytter, Lejba Rozeman.
Ortopedzi: także traumatolog, twórca zamojskiej ortopedii (łóżka, operacje, pododdział) Wilhelm Błaszczuk (osobne hasło) i Bogdan Szymański (od 1982, organizator oddziału ortopedii).
Kardiolodzy: Józef Mandybur (osobne hasło), Józef Szymański (osobne hasło).
Pulmonolodzy: Stanisław Modrzewski (osobne hasło) - od 1978 w Zamościu, organizator oddziału i jego ordynator, b. dyr. szpitala, Krzysztof Skrzypek - od 1980.
Urolodzy: Czesław Zieliński (osobne hasło), Zdzisław Aleksandrowicz (od 1992, ordynator u "Jana Pawła").
Ftyzjatra: Julian Tyczkowski (osobne hasło); reumatolog: Irena Emeryk (osobne hasło); radiolog: Jerzy Płoszyński (osobne hasło); dermatolog: Mieczysław Dziubiński (osobne hasło), neurolog - Stanisław Żelazny (osobne hasło), w 1955 brakowało epidemiolog: Henryk Szymański (osobne hasło) od 1954; anestezjolog: w Zamościu mieszkał Wiesław Mikuś (pracował w Szczebrzeszynie, patent na pompę infuzyjną, satyryk).
Stomatolodzy


 * Informator Król. Polskiego z 1890 w Zamościu  byli - Wasyl Biełow (szpit.pow.), Izaak Gelibter, Leon Heltman, Tomasz Krzyczkowski, Alfred Rose (lek. pow.), Feliks Zawadzki.
 * W 1961 w Zamościu lekarz przyjmował statystycznie 6 chorych na godzinę.
 * Urzędowy spis lekarzy wyd. w 1926 zawierał nazwiska 9 lekarzy w Zamościu: Bolesław Bogucki, Józef Czechowicz, Izaak Gelibter, Bolesław Modzelewski, Józef Pieńczykowski, Kazimierz Porębski, Bronisława Rosenbusch, Gitla Wegmajster, Feliks Wolski.
 * Lekarze w 1939 - w szpitalu: B. Bogucki, S. Branicki, S. Domaradzki, S. Kulesza, T. Onyszkiewicz, studenci praktykanci w szpitalu: Mieczysław Bielecki, Karol Borek, Stanisław Górski, Czesław Horoch, Eugeniusz Kornas, Marian Mazur, Jerzy Obniski, lekarze praktykujący: K. Hauslinger, W. Lorentz, Cz. Onyszkiewicz, J. Pieńczykowski, K. Rytter, H. Skotnicki, J. Tyczkowski. (wspomnienia dr T. Onyszkiewicza)
 * Lekarze o największym dochodzie w 1939 - 1. B. Rosenbusch 2. W. Lorentz 3. J. Pieńczykowski 4. B. Modzelewski 5. B. Bogucki 6. J. Hauslinger 7. S. Korczak 8. F. Kowrach 9. I. Wechter (felczer) 10. H. Skotnicki.