Najstarszy ślad szkolnictwa żydowskiego, to jedynie zagadkowe jakieś czynsze uiszczane przez szkołę żydowską na rzecz …Akademii Zamojskiej. I nie wykluczone, że mogła mieć charakter niż ściśle religijnej szkoły.
W 1848 Szkoła czyli bethamidrasz męska i żeńska znajdowała się na piętrze synagogi w przyległym budynku (w 1854 wymieniany 1 szkolnik) oraz murowana mniejsza szkoła żydowska obok nowomiejskiej synagogi (od ul. Gminnej). Od 1866 czynna była dwuklasowa szkoła żeńska Karoliny Altbergowej (osobne hasło: Szkoła żeńska Altbergowej). W 1876 wzmiankowana była słabo działająca talmud-tora. W 1881 z inicjatywy Peretza otworzona została szkoła dla dzieci żydowskich, ale funkcjonowała niedługo, na pocz. l. 90-tych XIX w. inny zamojski Żyd otworzył szkołę elementarną, też nie długo istniejącą. Nadal istniała jednak potrzeba szkoły elementarnej z oddziałem rzemieślniczym.
Tradycyjną formą szkolnictwa religijnego w tym zakresie były szkółki prywatne - chedery a później równoległe, lecz utrzymywane przez Gminę - talmud-tory (w 1929 w sali Talmud-Thory, ul. Zamenhofa 8 zebrał się Zw. Drobnych Kupców) oraz czynna przez kilkanaście lat szkoła dla dziewcząt "Bejs-Jakow" (wychowanie religijne, oprócz studiowania ksiąg), ulokowana w Rynku Wielkim. wzmiankowana jeszcze w 1933. W Zamościu działała jeszcze wyższa (niż cheder) szkoła religijna jesziwa. W 1939 żydowskie szkolnictwo religijne funkcjonowało wyłącznie na poziomie elementarnym.
W 1907-35 istniała Koedukacyjna Polsko-hebrajska Szkoła Powszechna "Kadimah". Zastąpiła ją potem podobna Szkoła Żydowska "Tarbut". Ponadto na pocz. l. 20. czynna była szkoła "Jabneh" (w Rynku Wielkim, 1921 - 80 uczniów). W 1925-31 oddział Zjednoczenia Szkół Żydowskich prowadził 7-letnią Ludową Szkołę Świecką im. I. L. Pereca w jęz. żyd. (ul. Lubelska 115 - kier. Estera Mendelsonówna i od 1930 Spadek 14 - kier. Frymeta Efros). Od 1922 Humanistyczne Gimnazjum Koedukacyjne Gminy Żydowskiej później jako Prywatne Koedukacyjne Gimnazjum Ignacego Margulesa.
SZKOŁY ŻYDOWSKIE
- Szczegóły
- Nadrzędna kategoria: SZ
- Kategoria: SZA-SZO
- Odsłon: 1364
- Galeria: