Pierwsza narada w związku z organizacją filii wtedy jeszcze WSR odbyła się w Lublinie w 1963. Początkowo Akademia Rolnicza urządziła tu Punkt Konsultacyjny (inauguracja 20 X 1977), zastąpiony Oddziałem Wydziału Rolniczego (zarządzenie Ministra z 22 V 1980), od 1984 jako Instytut Nauk Rolniczych Wydziału Rolniczego AR. Od 1 IX 2006 Wydział Nauk Rolniczych, od 17 IV 2008 WNR Uniwersytetu Przyrodniczego, od 27 IV 2009 uprawnieniami nadawania stopnia doktora. W 2014 WNR został zlikwidowany.
D 1980 przyjęto 147 studentów. Historyczna inauguracja odbyła się w ratuszu 14 X 1980 (wykład prof. Jana Bujaka Akademickie tradycje Zamościa). "Kątem" przy szkole rolniczej powstało 11 zakładów i zespołów dydaktycznych, ale z braku zaplecza, wyposażenia, prawie wyłącznie z zajęciami dydaktycznymi (badania naukowe od 1982). Od 1985 INR we własnym gmachu (dobud.). 3-letnie studia inżynierskie (ukończyło 156 inżynierów) w 1985 zastąpiono 5-letnimi studiami magisterskimi (mgr inż. rolnictwa, 215 absolwentów), a w 1991 wprowadzono 4-letnie studia inżynierskie rolnicze, rok później również 4-letnie studia inż. w zakresie ochrony środowiska rolniczego (124 studentów tym 3 wolnych słuchaczy - 1 mln zł za semestr), a od 1996 także magisterskie, natomiast od 1998 agrobiznes, a w 2000 zaoczną ochronę środowiska rolniczego.
W 2010/11 w ofercie WNR obok rolnictwa (ochrona środowiska rolniczego, agrobiznes, agroturystyka) wprowadzono nowy kierunek - biologię (analityczna i środowiskowa). W 1999 wprowadzono również Podyplomowe Studium Integracji Obszarów Wiejskich, a 2000 studia zaoczne z z Ochrony środowiska rolniczego.
W 1983 wypromowano pierwszych 31 inżynierów rolnictwa, w 1989 pierwszych 18 magistrów. Do 1999 - 576 magistrów i inżynierów. W III 2004 dyplom nr 1000 otrzymał mgr inż. Krzysztof Kryszczuk. Do 2010 (30 lat) ukończyło uczelnie prawie 2200 absolwentów, wypromowano 36 doktorów, 9 doktorów habilitowanych i 7 profesorów.
Zakłady biochemii, biologii roślin, nauk ekonomiczno-rolniczych i społecznych, produkcji roślinnej oraz zwierzęcej prowadziły samodzielną działalność badawczą(pierwszy doktorat 3 VI 1985 Mieczysław Błaszczyński Badania nad toksycznym działaniem na drożdże saccharomyces cerensue p.k. T. Bilińskiego), drugi w 1988 Zdzisława Krawiec. Do 1990 Instytut miał w dorobku ok. 600 publikacji, do XI 1995 - 6 habilitacji i 13 doktoratów (dwa we Francji). W 2002 tytuły prof. zwyczajnych posiadali: Krystyna Chmiel, Waldemar Martyn, Danuta Borkowska i prof. nazwycz. Bogdan Kościk. W 2013 prof. zwycz. D. Borkowska i Bogdan Szostak, prof. nadzwycz. - 3, dr hab. - 4, dr - 15. Strukturę WNR tworzą: wydział, katedra i 5 zakładów.
Od 1991 badania INR finansował Komitet Badań Naukowych, a od 1993 austriackie Ministerstwo Nauki i Badań. Wspólne z Uniwersytetem Wiedeńskim (383 tys. szylingów dotacji) badania dot. regulacji i funkcji białek stresowych w drożdżach prowadził zespół T. Bilińskiego - pierwszego z Zamościa mianowanego profesora (21 XII 1989) - który badał reakcje wolnorodnikowe, prezentował dorobek naukowy m.in. w USA (wykład plenarny podczas sympozjum na Uniw. Kalifornijskim), Anglii, Włoszech, Francji, Austrii. Prof. Roman Reszel i inni naukowcy uczestniczyli w konferencjach, zjazdach, stażach m.in. w USA, Anglii, Francji, Niemczech, Grecji, opracowali wielojęzyczny Słownik Agro-Bio-Techniczny. INR współpracował z Uniwersytetem w Nancy (1995). Zmierzał w kierunku doradztwa rolniczego, problematyki z pogranicza rolnictwa i ochrony środowiska, oraz spraw zarządzania (agroturystyka).
INR miał doskonałe warunki lokalowe (kolejne przejmowane budynki w 1988, 1990 1996) i laboratoryjne (np. nowoczesna szybkoobrotowa wirówka i supermikroskop do badań nad starzeniem się żywych organizmów, urządzenia do fluorescencji). Były 2 akademiki: ul. Hrubieszowska 30 (z hotelem asystenta - mieszkania, kawalerki dla 40 lokatorów) i Płoskie z 220 miejscami, od 1999 kolejne 2 budynki i 10 ha, gdzie urządzono Stację Doświadczalną (tytoń, pszenica jara).
Kadra: 1980 - 11 samodz. prac. naukowych, 41 adiunktów i 22 prac. technicznych, nie licząc administracji i obsługi, 1982/83 - 1 prof., 1 doc. 6 dr i 17 mgr, 1984/85 - 2 prof., 4 doc. 7 dr i 23 mgr, w większości dojeżdżających. Na Starym Mieście zamieszkali: prof. Henryk Płudowski (1924-1990) i doc. dr hab. Tomasz Biliński (1939). W 1993/94 zatrudniano - 79 osób (w tym 27 nauczycieli, m.in. 2 profesorów, lektorzy z USA i Anglii), 1999/2000 - 100 prac., w tym 28 nauczycieli akademickich (4 samodz. naukowców z tyt. profesora i 13 adiunktów) oraz 13 prac. inżynieryjno-technicznych.
Studenci: 1980 - 180, 1983/84 - I r. 33, II r. 44, 3 r. 54), 1990/91 - 210, 1992/93 - 329 , 1993/94 - 386 (36 z 10 wojew. poza zamojskim, aż 38% z samego Zamościa), 1997/98 - 460 (30% z Zamościa) i 31 na praktyce w Anglii, 1999/2000 - 570 (w tym 120 zaocznych), 2002/2003 - ok. 700 (300), 2006 - 950, rok 2010/11 - 700 studentów, w tym 120 nowych, w 2012 - 100 os., 2013 - 80 nowych, rok 2014/15 - 200 (nie otwierano nowego roku - mało chętnych).
Placówką kierowali: dr Maria Mikos - kier. Punktu (1977-80), później prodziekani i dziekani Wydziału Rolniczego: 1980-81 doc dr hab. Józef Kołodziej, 1981-84 doc dr hab. T. Biliński, 1984-87 doc. dr hab. Szymon Dziamba, 1987-90 prof. dr hab. Kazimierz Kamieniecki, 1990-93 prof. dr hab. Stanisław Łabuda, 1993-96 dr hab. Edward Pałys, 1996-2002 prof. dr hab. Stanisław Baran, 2002-2012 prof. dr hab. Adam Kaczor. Dyrektorzy Instytutu: 1984-94 doc dr hab. T. Biliński, 1994-96 doc. dr hab. R. Reszel, 1996-2005 prof. dr hab. Waldemar Martyn, 2005-2014 prof. dr hab. Danuta Borkowska.
Potencjał naukowy Instytutu w 2010
katedry i zakłady | kierownik | profesor | adiunkt | asystent |
Katedra Prod. Roślin i Agrobiznesu | prof. | prof. n. | 7 x dr | - |
Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska | prof. | - | dr hab. dr |
dr |
Katedra Hodowli i Użytkowania Zwierząt | prof. | prof. | 2 x dr | dr |
Katedra Biologii Roślin | dr hab. | prof. n. | 2 x dr | - |
Katedra Biochemii | prof. | - | 2 x dr | dr |
Zakład Ogólny Uprawy Roli i Roślin | dr hab. | - | dr | dr |
Łącznie | 4 x prof. 2 x dr hab. |
1 x prof. 2 x prof. n. |
1 x dr hab. 15 x dr |
4 x dr |
* Zamojski oddział może się stać - jesteśmy o tym przekonani i bardzo tego pragniemy - zalążkiem samodzielnej szkoły wyższej (rektor AR prof. Janusz Welento, 1982)
* Jesienią 1983 wzrost studentów spowodowany był po likwidowanym we Włocławku oddziale bydgoskiej AR.
* W 1990 student V r. został zwycięzcą V edycji Ogólnop. Turnieju Wiedzy i Umiejętności Rolniczych.
* W 1999 zajęcia prowadziło podyplomowe Studium Integracji Europejskiej Obszarów Wiejskich (2 semestry, 36 słuchaczy).
* WSR miała w szkole rolniczej 2 gabinety (punkt konsultacyjny) ale wobec braku zgody ministerstwa, w 1965 musiała zrezygnować z obecności w Zamościu.