15 VIII 1944 powołano Zawodową Straż Pożarną z 16 etatami. Zaczynano od sikawki, drabiny, 100 m węża i 10 hełmów (tyle zostało po zrabowaniu przez Niemców). W tym trudnym okresie wyróżnili się: Wacław Glinka, Jan Kotowski, Stanisław Kotowski, Feliks Kozyra, Czesław Kuroń, Antoni Muzyka, Marian Przystojecki, Józef Romanowski, Czesław Urbaniak, Bolesław Wilk. W 1947 zakupiono dla straży samochód GMC typ CCKW 353 i zorganizowano straż na Majdanie (18 osób). W 1952 odnowiono remizę, w której była świetlica, sypialnia i kancelaria, ponadto garaże i zbudowane przez strażaków ściany do ćwiczeń ze sprzętem burzącym. Tego roku remizę na Majdanie zamieniono na świetlicę szkolną. W 1952 były 2 wozy gaśnicze oraz 3 motopompy, odbyto 85 wyjazdów.
W l. 50. były oddzielne komendy - miejska i powiatowaW 1954 Zawodowa Straż Pożarna Miejska zatrudniała 24 prac., a PMRN uchwaliło powołanie 36 strażaków ochotników,  w 1959 w SPM - 29 osób. Przy niej Komenda Komenda Garnizonu Pożarniczego na miasto i powiat.  Posiadała 4 samochody - z tego 2 z pełnym wyposażeniem oraz 5 motopomp (najw. o wydajności 1600) i autopompa 12,2 tys. l/min.) oraz 3 km węży. W 1961 ZSP posiadała 6 samochodów (w tym 3 "beczkowozy" i jeden z wysoką drabiną) oraz 4 sekcje bojowe. W l. 50. straż dysponowała niewielkimi zbiornikami wodnymi do celo przeciwpożarowych bezodpływowych (20 m2) na Nowej Osadzie, przy Pl. Wolności i ul. Lubelskiej, a od 1958 radiostacją. W 1971 na "podziale bojowym" było 17 osób.
W II 1970 przeniosła się do nowych koszar przy ul. Kilińskiego. W 1985 straż posiadała 6 samochodów gaśniczych i jeden z drabiną mechaniczną. W 1996 było w Zamościu 5 samochodów gaśniczych, w tym jeden z 30 m drabiną oraz po jednym do ratownictwa techniczno-drogowego, chemiczno-ekologicznego, oświetleniowy, do nabijania butli, ponadto agregat do piany, przyczepę ze sprzętem do oddymiania, ponton do ratowania wodnego. Straż uczestniczy także w ratownictwie drogowym, chemicznym, ekologicznym i przedmedycznym, walczy z powodziami i podtopieniami. W 1997 przybył niemiecki samochód ratownictwa chemicznego. Od 2007 jest w posiadaniu "Magirusa" z 37 m drabiną i łącznie ze Szczebrzeszynem używa 10 samochodów gaśniczych, 5 specjalnych i 2 ratownictwa chem.-ekologicznego.
W 1952 do pożarów wyjeżdżano 51 razy (w mieście 25), 1958 - do 33 pożarów (31 stłumiono w zarodku) oraz 8 interwencji powodziowych, 1982 - 175 interwencji, 1996 - 374 interwencje zdarzeniach, w tym 144 pożary (ok. 1/4 alarmy fałszywe), w 2001 - 971 zdarzeń, z tego 433 pożary.
Zatrudnienie: 1946 - 16 osób, 1952 - 20 (w tym komendant, 2 dowódców sekcji, 3 kierowców, 14 szeregowych), 1962 - 33, 1972 - 35 (12 podofic. i 23 szeregowców), a razem z zakładowymi 273 strażaków, 1982 - 66, 1996 - 59 strażaków - ratowników, 2003 - dyżury 20 osób, 2007 - łącznie ze Szczebrzeszynem 128, w tym 19 oficerów, 2022 - 133 strażaków i 32 pojazdy.
1 VII 1992 Komendę Wojewódzką SP wyodrębniono z UW i podporządkowano ministerstwu SW, a w miejsce zawodowej powstała Państwowa Straż Pożarna. W jej ramach powołano Jednostkę Ratowniczo-Gaśniczą (szefem Janusz Sowa). Komendzie Miejskiej PSP podlegają JRG w Zamościu i Szczebrzeszynie (razem 122 strażaków), oraz 183 jednostki OSP.
Komendanci powiatowi (od 1975 rejonowi, od 1999 miejscy): 1944-45 Stefan Antoniak, 1945-48 Eugeniusz Górski, 1948-50 Henryk Jóźwik, 1951-58 Jan Bożek, 1958-61 Władysław Bosowski, 1961-75 Mieczysław Skiba, 1975-81 Bogusław Bednarski, 1981-93 Henryk Kniaziowski, 1993-96 Zdzisław Mroczek, 1996-2007 Janusz Rycaj, od 2007 Jacek Sobczyński. Komendanci Zawodowej Straży Pożarnej (1950-75 kierował komendant miejski, przed 1950 i po 1975 ZSP powiatowy, wzgl. rejonowy): 1950-73 Feliks Kozyra, 1973-75 Edward Wisz. Komendanci wojewódzcy: 1975-81 Mieczysław Skiba, 1982-96 Edward Wisz, 1996-98 Roman Popajewski. Prezesi Zarządów powiatowych OSP: 1957-61 Kazimierz Sioma, 1961-71 Władysław Kowal, 1972-73 Wiesław Zawadzki, 1973-75 Władysław Zbylut.
Działają, bądź działały: straż wojskowa i kolejowa oraz zakładowe (OSP) przy ZFM (od 1945), "Spomaszu" (1950), PKS (1954), Chłodni (1961), Zakładach Mięsnych (1963), PZGS (1964), "Delii" (1971) i "Metalplaście" (1979) oraz Zakładzie Energetycznym i ZJD. W 1972 było 10 jednostek zakładowych. W 1985 oprócz jednostki zakładowej w Lokomotywowni (na zmianie służbę 15 os.) istniało 8 zakładowych OSP. Osobne hasło: Ochrona przeciwpożarowa.

 * W 1952 strażacy oczyścili zbiorniki wodne przy remizie i na Nowym Mieście (wypompowano śmieci, cementowano nieszczelności), nowe powstały przy dwóch młynach na ul. Lubelskiej.
 !!! Strażacy w 1952 głosili pogadanki "publiczne" Rynku Wielkim i Nowym, w "Stylowym", w zakładach pracy. Jeździli ponadto po wsiach, namawiając chłopów do kontraktacji trzody. chlewnej o obowiązkowych dostaw zboża.
 * Komenda Wojewódzka SP w 1975 - Mieczysław Skiba - komendant wojewódzki, Edward Wisz - z-ca , Edward Such - II z-ca, szef Służby Operacyjno szkoleniowej, Roman Popajewski - szef Służby Prewencji, Henryk Bender - szef Służby Organizacyjnej, Henryk Kniaziowski - szef Służby Kwatermistrzowskiej.