Powstał 1 VII 1919 w Brzezinach (pierwszy dowódca Wiktor Poźniak), z połączenia dwu pułków artyl. polowej - garwolińskiego (spadkobierca artylerii legionowej) i krakowskiego, obydwa o sporym doświadczeniu frontowym (od Śląska po Litwę). Jako jedna formacja walczą dopiero gdy znalazły się na Łotwie, od IV 1920. Odkomenderowany na Ukrainę, walczy z Budionnym, w czasie odwrotu bolszewików, bierze m.in. w kilkudniowej bitwie (24 IX - dzień najcięższych walk - odtąd świętem pułku), w pościgu docierając do Zułowa (miejsce urodzin Piłsudskiego). W walce zginęło 5 oficerów i 168 żołnierzy. W 1921 z pułku wydzielony został zawiązek 17 p.a.p. we Włodzimierzu. Do Zamościa wszedł na stałe 22 IX 1922. Wchodził w skład 3 Dywizji Piechoty. 31 XII 1931 zmienił nazwę z p.a. polowej, na p.a. lekkiej. Korpus oficerski: płk, ppłk, 4 mjr., 5 kpt i 19 por. (1932). Sztandar wręczył pułkowi marszałek Rydz-Śmigły (17 VII 1938), jako najlepszemu pułkowi artylerii w armii polskiej.
Pułk zajmował płd. część koszar (po wojnie brama nieczynna), tylko I dyon stacjonował na Plantach (po kozakach). Również na Plantach (na przeciw banku) był plac ćwiczeń, amunicję i sprzęt artyleryjski trzymano w Rotundzie, na rozległym placu koło dworca kolejowego. Pułk posiadał orkiestrę, kino pułkowe (ul. Grecka - krótko 12 IV 1926 - 18 II 1927), z okazji X-lecia stacjonowania powstał park, w którym stanął pomnik marszałka (ob. Klub Garnizonowy). Był też pomnik ku czci poległym 73 artylerzystom.
W chwili wybuchu wojny, po przeprowadzonej mobilizacji osiągnął pełny stan: 85 oficerów, 2048 podoficerów i żołnierzy, 1842 koni, 24 działa 75 mm i 12 haubic 100 mm. Na front wyruszył 4 IX 1939 pod d-ctwem ppłk. Nowakowskiego, walcząc w siłach odwodowych Naczelnego Wodza (Armia "Prusy"). Jeden dywizjon walczył pod Iłżą, pozostałe w zgrupowaniu ppłk. Bierowskiego - szlak od Puław do Tarnawatki (rozbite 23 IX). Oddziały zapasowe wymaszerowały w kierunku wsch., lecz zawróciły i 24 IX rozformowały się pod Krasnobrodem. Sztandar był ukrywany w Dominowie k. Lublina, Gdyni (od 1959 w Muzeum WP). Od 1932 pułk posiadał odznakę (44x44 mm, ramiona krzyża - ciemno-zielona emalia, krawędzie - złota).
Dowódcy: 1920-25 Gotfryd Kellner, 1926-30 Leopold Cehak (osobne hasło), 1930-32 Adam Epler, 1932-38 Wacław Szalewicz (osobne hasło), 1938-39 Stanisław Tatar (osobne hasło), VIII - IX 1939 Tadeusz Nowakowski. Najbardziej z nich znanymi byli późniejsi generałowie Cehak i Tatar, a międzyczasie jeden z popularniejszych dowódców W. Szalewicz.

 * Pułki artylerii lekkiej - 1 Wilno, 2 Kielce, 3 Zamość, 4 Inowrocław, 5 Lwów, 6 Kraków, 7 Częstochowa, 8 Płock, 9 Biała Podlaska ... 30 Włodawa
 * Służbę w pułku w ostatnich miesiącach przed wojną, jako porucznik, opisał Władysław Roman (Oficer do zleceń, 1989)
 * RADA MIASTA W ZAMOŚCIU wspominając bohaterską przeszłość swego grodu, mając w pamięci jego wierną służbę strażniczą w Rzeczypospolitej, znając objawy głębokiego przywiązania jakim miasto Zamość darzyło przez wieki swych żołnierzy, umiłowawszy w szczególności artylerię, jako stałą załogę twierdzy, w której ludność cywilna dzieliła z wojskiem chwałę zwycięstw, niedolę oblężeń, pragnąć dać wyraz najwyższym, bo pogłębionym tradycją wieków i wspólnymi przeżyciami, uczuciom miłości i przywiązania do Żołnierza Polskiego dążąc do zorganizowania służby publicznej mieszkańców w oparciu o zaufanie i miłość do Armii Polskiej, na tle głębokiego poszanowania najszczytniejszych cnót żołnierskich postanowiła na posiedzeniu 4 XII 1937 nadać 3 Pułkowi Artylerii Lekkiej Legionów OBYWATELSTWO HONOROWE M. ZAMOŚCIA
 * Sztandar pułku dotarł 24 IX do Krasnobrodu, pozostałych przy nim 12 oficerów złożyło przysięgę. Sześciu dotarło do Dominowa, gdzie ukryty został w gospodarstwie Podolskich, w puszce, następnie w słoiku, potem zabrany do Gdyni. W 1959 przekazany do Muzeum WP.