W pierwszych tygodniach po wojnie uruchomiono elektrownię, następnie klinkiernię, na pocz. 1945  zakład przemysłu drzewnego i fabrykę narzędzi rolniczych z odlewnią żeliwa, a z końcem tego roku browar i fabrykę wódek. W 1944 na krótko przy ul. Staszica 29 uruchomiono wytwórnię zeszytów szkolnych, toreb i opakowań papierowych (5 osób), przy ul. Kołłątaja 6 wyrabiali grzebienie Froim Zycer i Moszko Szpindel. W 1945 działały też małe wytwórnie mydła i pasty oraz świec, octu. W następnych latach większe zakłady (pow. 10 osób) upaństwowiono, m.in. młyn Kahana, Badziana, zakłady Wolskiego i Czaplickiego, browar, cegielnię "Zamościankę", fabrykę wódek, tartak. Większy koncesjonowany zakład instalacyjny posiadał Stanisław Wiktorowicz (ul. Krysińskiego 15, 4 osoby).
W 1953 powstały Zakłady Zbożowo-Młynarskie ("Elewator") i Chłodnia Składowa, następnie Zakłady Mięsne. W 1950-62 produkcja przemysłowa w Zamościu wzrosła 5-krotnie. W 1957 największe 9 zakładów zatrudniało 1447 pracowników. W 1958 przemysł prywatny reprezentowały 4 kaszarnie, 3 WWG, 2 olejarnie, cegielnia, młyn, kaflarnia, gręplarnia, wytwórnia farb i lakierów, wytwórnia opakowań drewnianych. W 1958 22 zakłady przemysłowe, w tym 9 przemysłu kluczowego, 4 przem. terenowego, 9 spółdzielczości pracy.
W 1964 powstały Zakłady Jajczarsko-Drobiarskie, w 1965 Fabryka Pasz Treściwych "Bacutil" (Wytwórnia Pasz), rozbudowano Zamojskie Fabryki Mebli. W 1968 ponad połowę z prod. globalnej w mieście dawały Zakłady Mięsne.
W 1964 Komisja Planowania RM zdecydowała o budowie w Zamościu największych w Europie zakładów materiałów elektroizolacyjnych ostatecznie jednak do których budowy nie doszło. W 1965-71 "centrala", miastu z dużym bezrobociem, obiecywała 15 zakładów, m.in. samochodowe zakłady naprawcze (700 osób - powstały w Biłgoraju), zakłady przem. cukierniczego (350 osób), zakłady papiernicze (1000 osób), zakład przetwórstwa owocowo-warzywnego o zdolności 1300 t., w 1970 "przydzielono" miastu zakład doświadczalny Instytutu Telekomunikacji (1000), do 1977 miała powstać fabryka materiałów gumowych "Stomil" (3000) i zakłady materiałów opatrunkowych (1500)! W l. 70. powstały dwa ostatnie wielkie zakłady przemysłowe - "Delia" i "Metalplast".
Zakłady przemysłowe: 1956 - 53 (24 państwowe, 25 spółdzielczych, 4 prywatne, odpowiednio zatrudniające 1607, 499 i 7 osób), 1970 - 69 (w tym 10 - pow. 100 zatrudnionych, 5 - od 50 do 100 osób, 54 - poniżej 50 osób, 1979 - 118, w tym 17 na pełnym rozrachunku, 1983 - 90 przem. i 30 pomocniczych, 1986 - 69 przem. i 48 pomocniczych, 1999 - 517 (w tym 2 pow. 500 osób, 15 - pow. 100 osób, 34 - pow. 10 osób, 27 - pow. 5 osób). W 1995 produkcją zajmowały się 592 podmioty gospodarcze (94 prawne i 498 fizyczne), w 1998 - 524, w 1999 pow. 500 - 2, 100-499 - 15, 10-99 - 34, 5-9 - 27, 1-4 - 439.
Zatrudnienie (w tys.): 1947 - 1,6 (na 3857 zatrudnionych), 1956 - 2,1, 1961 - 4,7, 1965 - 5,4, 1968 - 5,8, 1970 - 6,4, 1977 - 9,4, 1979 - 8,9, 1980 - 8,7, 1983 - 8,8, 1986 - 9,9, 1989 - 9,0, 1991 - 6,1, 1993 - 5,8 (z tego w przemyśle rolno-spożywczym 2037, lekkim 1579, energetycznym 1056, drzewnym 687, budowlanym 426), od 1986 spadło o 35%.
Najwięksi producenci: 1968 (mln zł) - Zakłady Mięsne (950,5), ZFM (212), Zakład Energetyczny (158,4), Zakłady Młynarskie (93,7), Chłodnia Składowa (75,9);
1979, 1981 - ZFM (1785, 1723), Zakłady Mięsne (1845, 1223), "Delia" (702, 785), "Bacutil" (500, 755), ZJD (561, 653), "Metalplast" (505, 323), OSM (460, 227,5), Chłodnia (153, 130), Spółdz. "Wzór" (110, 117), FAM "Spomasz" (142, 109), Spółdz. "Rozwój" (82, 108), WSS "Społem" (64, 104), Obuwnicza Spółdz. Pracy (66, 74), ZUSP (70, 68), ZPO "Gracja" (49, 51), ale statystyki nie ujmowały WZMot.; 1986 - wg produkcji największym przedsiębiorstwem były ZFM (2 m. w wojew. zam., 14 w regionie lub., 390 w kraju).
W 1998 przedsiębiorstw przemysłowych, pow. 500 osób - 2, 100-499 - 15, 10-99 - 34, 5-9 - 27, 1-4 - 439. W 2 poł. l. 90. pojawiło się kilka nowych zakładów przemysłowych, jak "Polfashion" firma dziewiarsko-odzieżowa Grażyny Pomorskiej, powiązana z kapitalem holenderskim (1998 - 120 prac., 2011 - 43, 1997 tytuł "Solidny partner"), pracownia krawiecka "Interstar" (ul. Kochanowskiego), w 2012 upadła. "Eko-Trend" Zb. Gumulińskiego (Ul. Kresowa) - szyje na zamówienie znanych firm Deni Cler, Burberry, "Zambut" (Obuwniczy przemysł) czy otwarty w 1998 zakład "Agtelu" (40 osób) prod. laminatu na bazie samogasnących żywic poliestrowych sprowadzanych z Norwegii. W 1998 było m.in. 6 zakładów odzieżowych (w 1997 przybyło 2) i 18 prod. materiałów budowlanych
Przemysł w skali mikro - drobny - czyli produkcja udziałem najwyżej kilku osób i pomocą urządzeń mechanicznych. Na pocz. l. 90. w Zamościu odnotowano m.in.  wytwórnię worków foliowych (ul. Krysińskiego), szklanych akwariów (ul. Orzeszkowej), wyrobów z drutu, tworzyw sztucznych, opakowań drewnianych (dwa) i papierowych (ul. Traugutta), wieńców, świec (ul. Wyszyńskiego) i zniczy (1998 - 3 wytwórnie), siatki ogrodowej. Też - osobne hasła: Spożywczy przemysł, Drzewny i meblarski przemysł, Obuwniczy przemysł.

Największe przedsiębiorstwa w 1998

wg Rzeczypospolitej 1999 nr 223

 * "Sztandar Ludu" z 1974 - zlokalizowano już w Zamościu ultranowoczesną fabrykę materiałów opatrunkowych, zakłady przemysłu gumowego "Stomil" i Instytut Telekomunikacji.
 * W 1986 produkcja 69 zakładów przemysłowych w Zamościu wyniosła 28 mld zł.