W 1664 spłonął "młyn prochowy". W poł. XIX. w. inny tego rodzaju wojskowy młyn z 2 końskimi kieratami mieścił się w kazamacie bastionu I. W 1876 pracował młyn parowy i 2 "amerykańskie", W 1885 w dawnej fabryce zapałek w Wólce Infułackiej powstał największy w powiecie 3-kondygnacyjny murowano-drewniany młyn parowy (24 KM, 4 pary kamieni, 7 robotników) Chaima Josela Mejera (Meyera) z Chełma (majstrem był Austriak). Mąkę sprzedawano w Warszawie, świadczono też usługi rolnikom. Na pocz. l. 90. młyn zamknięto.
Od 1910 pracował młyn Kahanów. W 1913 i 1926 powstały przy ul. Lubelskiej młyny Bolesława Badziana. W 1923 powstał jeden z większych w regionie młyn "Ziemianina". 1922 czynne 3 młyny motorowe i jeden motorowo-wodny, 1924 - "Ziemianina", Badzianów, Kahana i Szpizajzena.
W 1925 pracowały jeszcze młyny na Nowej Osadzie: młyn Abrama Manzysa (olejowo-motorowy, 10 walcowy), młyn Szulima Tyszberga (olej.-mech.), Chaima Szmaragda (olej.-mech.) oraz Icka Kruka (motor.) na Podtopolu, a od 1926 młyn Tobiasza Fuksa i s-ki, (elektr.-walcowy) przy ul. Piłsudskiego. W 1925 młyny zamojskie miały zdolność przemiału 12 wagonów mąki na dobę. W Zamościu koncentrowały się magazyny zbożowe i handel zbożem w części Wołynia i trzech okolicznych powiatów. W 1928 było w Zamościu 11 młynów.
Młyny mechaniczne stan 4 XII 1927
Właściciel | Walce |
Zasilanie |
Prac. | Prod. roczna t. (maksymalnie) |
Magazyny q |
Bolesław Badzian | 9 | motor./gaz. | 20 | 750 (2000) | 800 |
SA "Ziemianin" | 17 | motor./gaz. | 40 | 1500 (2500) | 4000 |
Lejba Kahan | 15 | motor. | 56 | 5000 (5500) | 5000 |
T. Fusch | 3 | motor./elektr. | 12 | 500 (1200) | 600 |
Manzys i s-ka | 4 | motor. | 19 | 1300 (1600) | 150 |
Szulim Tyszberg | 5 | motor. | 17 | 1000 (1300) | |
Szarf, Griner | 3 | elektr. | 7 | 600 (700) | |
Sz. Szarf | 1 | elektr. | 3 | 100 (120) | |
Szyja Szpizajzen | 1 | elektr. | 5 | 250 (300) | - |
W 1933 informator krajowy wymieniał młyny - Badziana, braci Kahanów i Galisa (el.-walc.), sukc. Manzysa na Nowej Osadzie, T. Fuchsa (el.-walc.), J. Szarfa i M. Grynera (walc.) na ul. Browarnej.
W 1938 zdolność 11 młynów na 1 zmianę wynosiła 520q, prod. 280 q, pojemność magazynów 2600 q, zaspokajały potrzeby miasta w 60%. W 1936 pow. 20 osób zatrudniały 4 młyny, a w 1938 we wszystkich młynach pracowało 156 osób. Oprócz największych młynów: na Badzianów, Kahanów i Fuksa aż trzy młyny przy ul. Spadek:
- ul. Spadek - w pobliżu Rynku (obok sklepu meblowego),
- ul. Spadek - u zbiegu z ul. Waryńskiego (Manzysa),
- ul. Spadek - u zbiegu z ul. Hrubieszowską - młyn Szpizajzena,
- ul. Okrzei - młyn przy ul. Okrzei,
- ul. Hrubieszowskiej - młyn Sz. Szarfa, później Nachmana, młyn przy ul. Hrubieszowskiej,
- ul. Listopadowej 45 - na przeciw browaru młyn Szarfa i Grinera,
- ul. Lipskiej - młyn b-ci Kozaków,
- ul. Partyzantów - Stanisława Winniczuka młyn Winniczuka.
Spośród nich aż trzy młyny należały do Szarfów. W 1931 zarejestrowany został młyn elektryczny "Szarfowie i Opatowski".
W 1939 bomba zburzyła młyn handlowy przy ul. Spadek 1. 30 VIII 1944 czynne były młyny Badzianów i Fuksa oraz przy ul. Lipskiej, Spadku, Hrubieszowskiej i Partyzantów. W 1944 młyn Fuksa przejęło "Społem", a w 1946 Badziana.
W 1945 największą zdolność przerobu i zatrudnienie miały młyny handlowe Badziana (250 q i 12 prac.) i d. Fuksa (150, 12) oraz gospodarczy d. Szarfa przy ul. Listopadowej (100, 8). Obok nich działały wówczas młyny przy ul. Hrubieszowskiej, Spadku i Partyzantów (po 50 q i 4 prac.). W XI 1946 powstało Powiat. Zrzeszenie Prywatnego Przem. Przetworów Zbożowych w Zamościu (ul. Moranda 4, przew. St. Winniczuk).
Na pocz. 1947 były młyny państwowe nr 4, 10, 11, 15 i 17. W 1947 wybud. nowe młyny młyn Semczuka przy ul. Lwowskiej (ob. "Wiatrak") i młyn na Majdanie. W tym czasie krótko istniał jeszcze mały młyn (razowiec) Franciszka Suwały przy ul. Listopadowej 31. W 1946 siedem młynów przejęło Państwowe Zjednoczenie Przemysłu Młyńskiego: w tym d. Badzianów i Fuksa. W 1947 czynnych było 11 młynów.
Duże młyny przemysłowe działały w ramach planu centralnego. PZZ Przedsiębiorstwo Przemysłowo-Spółdzielcze - Okręg Lubelski zarządzało Młynem nr 20 (kier. Dąbrowski), a 15 XI 1949 utworzyło w Zamościu Kombinat Młynów, ostatecznie Zespół Młynów nr 3 (2 młyny - d. Badziana). W 1951 stał się podległy PP W-wskiemu Okręgowi Zakładów Młynarskich. Zespołowi Młynów w Zamościu (ul. Stalina), oprócz młynów w Zamościu (nr 1 i 2) podlegały młyny w Hrubieszowie (nr 4), Krasnymstawie (nr 5) i Tomaszowie (nr 3) o łącznej zdolności 125 t. dziennie. W 1957-66 obydwa młyny tworzyły P.P. Zakłady Młynarskie (1961 - 198 prac.).
Małe młyny zajmujące się przemiałem na zlecenie ludności znalazły się pod przymusowym zarządem państwa, od 1951 GS "SCh", z pod którego 1 VII 1954 przejęło je Rejonowe Przedsiębiorstwo Młynów Gospodarczych (ul. Żeromskiego 9, potem Akademicka, Listopadowa) nadzorujące 42 młyny - w pow. zamojskim 26, tomaszowskim 12 i biłgorajskim 4. Później powstało Powiat. Przedsiębiorstwo Młynów Gospodarczych. 1 X 1960 młyny te przejęły prezydia rad narodowych pod szyldem Miejskie Młyny Gospodarcze w Zamościu. 5 młynów nr 1 - Partyzantów 84, nr 2 - Lwowska 127, nr 3 - Spadek 47, nr 4 - Hrubieszowska 27, nr 5 - Lipska 45, zatrudniało 8 osób fizycznych i 6 umysłowych. W 1964 wzmiankowanych pięć młynów posiadało łączną zdolność 8,4 t/dobę (ich administrowaniem zajmowało się 12 prac.). Prywatnych było dwa: B. Krzysztonia i A. Bałuty - ul. Okrzei oraz J. Kubiny i W. Różyckiego - młyn na Majdanie. W l. 70. zamknięto młyn przy ul. Lwowskiej, ul. Okrzei i ul. Piłsudskiego (d. Fuksa), w 1980 rozebrano pierwszy z d. młynów z maszynownią i otrębownią Badziana przy ul. Lubelskiej, na początku l. 90. młyn Ksawerego Kozaka (ul. Lipska), a w 1997 młyn Wiesława Nachmana i s-ki (ul. Hrubieszowska 27).
W 1987 powstał wielki młyn agregatowy przy "Elewatorze", oprócz którego w 2000 czynny był młyn gospodarczy Stefanii Wnuk i s-ki przy ul. Spadek 57.
* W informatorze z 1890 pod pozycją "Mąka" znajdował się Korngold & Margulies oraz "Orłów"
* 10 III 1938 wymienione zostały w planie miasta po 3 młyny na ul. Piłsudskiego i ul. Spadek, po jednym na ul. Młyńskiej, Hrubieszowskiej, Listopadowej, Lipskiej, Okrzei.Razem 11, urzędowy plan nie uwzględniał młyna Winniczuka, a jako czynny oznaczono młyn "Ziemianina".
* Młyny w 1950 wg zdolności t/rok:
7920 - PZZ d. Badziana (26 os.)
7920 - ul. Spadek 47 Wnuka (6 os.)
4035 - PZZ d. Fuksa (8 os.)
2925 - ul. Listopadowa 45 Szwedziuk (3 os.)
2490 - ul. Lwowska Semczuka (3 os.)
2400 - ul. Hrubieszowska Dubel (5 os.)
2040 - ul. Lipska Kozaków (2 os.)
1878 - ul. Okrzei Naworol (2 os.)
1644 - ul. Partyzantów, Winniczuk (3 os.)
600 - ul. Listopadowa 31 Suwała (1 os.)
* Wspomina młynarz Wnuk: (Młyn Kahanów) to był piękny młyn. Miał 12 par walców. Wieczorem dochodził stamtąd miarowy rytm napędzającej urządzenia lokomobili. Innym tonem odzywały się młyny Tobiasza Fuksa i Bolesława Badziana przy Lubelskiej, Do koncertu motorów napędzających mlewniki włączał się potężnym rykiem lew z zamojskiego ogrodu zoologicznego. Aż przyjemnie było posłuchać.