W Zamościu po wojnie tworzyło troje znanych wcześniej artystów: Włodzimierz Szum, później we Wrocławiu, Krystyna Bronicka, członkini grupy "Zachęta", od 1945 tworząca w Zamościu i Helena Drezowska, po studiach we Lwowie i Krakowie, również do końca życia mieszkająca w Zamościu. W latach powojennych jako nauczyciel rysunków pracował Mieczysław Poznański, później dyrektor krakowskiego LSP. Należy też wymienić akwarelistę Eustachego Mazura, burmistrza Stefana Fudkę - prace graficzne i Wacława Ukleję - dekoracje teatralne.
W KRĘGU PLSP
W 1945 prywatną szkołę plastyczną zorganizował Lucjan Pakulski, malarz, który później przeniósł się do Warszawy. Szkoła przekształcona w Liceum Sztuk Plastycznych (osobne hasło) ogniskuje odtąd zamojskie środowisko plastyczne. Na przełomie l. 40 i 50. rozpoczynali tu pracę: Weronika Wawryn, która studiowała w Wilnie u Ruszczyca, Feliks Podobiński, uczeń Wyczółkowskiego i Noakowskiego, (oboje urodzeni pod Zamościem), a przede wszystkim Marian Iwańciów, również uczeń Ruszczyca i Władysław Żurawski. W następnych latach przybyli do liceum: Stanisław Surdacki kolorysta i realista, oddany sztuce samotnik oraz Jan Marek podówczas twórca ciekawych posępnych kompozycji. Wraz z Iwańciówem należeli oni do artystów liczących się w okręgu lubelskim. Wspomnieć też warto Bronisława Bartnika.
Pod koniec l. 60. następuje "zmiana warty". Do Liceum przybywali kolejno tworzący do niedawna: Marian Kędra, Leszek Siwiłło - obaj z dyplomami wrocławskiej PWSSP, aktywni Bogusław Bodes, Marek Rzeźniak i Zofia Kosiorek. Przez pewien czas działał tu Jan Popek. W 1972 z 6 pracowni plastycznych w mieście  - tylko jedną zajmował członek ZPAP.
Do Zamościa przybył także Włodzimierz Wasiluk. Od 1975 mieszka w Zamościu Stanisław Pasieczny, autor perfekcyjnych warsztatowo grafik i rysunków i wzięty akwarelista. Dwaj ostatni byli pracownikami zamojskich galerii i na nich kończy się lista tworzących w Zamościu absolwentów krakowskiej ASP (wcześniej E. Kopciński, P. Gajewski, W. Młodożeńcowa, W. Żurawski, S. Surdacki, J. Marek, B. Bodes, M. Rzeźniak).
"DRUGA FALA"
Z Zamościem przelotnie związały się: na pocz. l. 70. Grażyna Drozd (ukończyła PWSSP w Gdańsku), w poł. l. 70. Grażyna Markowska, a przy k. l. 70 Anna Cegielska. Na przełomie l. 70 i 80. w zamojskim BWA pracowała Anna Lupa (1955), miała wystawę w 1985. Indywidualnie prezentowała swoje malarstwo Urszula Janowska (1954) - projektantka wnętrz, a w zbiorowych wystawach uczestniczyły również nauczycielki wychowania plastycznego obu liceów ogólnokształcących: Zdzisława Manerowska i Barbara Tchórzewska-Czaja.
W tym czasie doszła przede wszystkim jednak do głosu kolejna grupa zamojskich artystów: Winicjusz Borowski, Henryk Szkutnik, Marek Sołowiej, Paweł Dudziński, Jerzy Pałczyński. W 1984 po raz pierwszy publicznie pokazał się jeden z oryginalniejszych artystów zamojskich Marek Terlecki.
W 1991 i na kolejnych wystawach zbiorowych wśród malarzy i grafików pojawiły się nowe nazwiska, przede wszystkim Jerzy Tyburski oraz Maria Małyszko-Jarzębicka, Robert Gomułka, Jacenty Pietraś, Mirosław Juszczak, Elżbieta Gnyp, Krystyna Kopcińska, Andrzej i Marta Bartnikowie (1961 i 1965), Andrzej Dudek, Barbara Tchórzewska-Czaja, Barbara Szeptuch, Janina Kaczmarczyk, Gabriela Łyko, Dariusz Łukasik, Maciej Sęczawa, Jacek Pasieczny.
Kolejne urodzone w Zamościu i tu tworzące absolwentki PLSP to Monika Bielińska, Beata Grela, Dorota Jasek a z najmłodszych Patrycja Marczewska (1983) i Ana Pieczykolan (1988) oraz Piotr Juszczak (1985). "Obok" miejscowego środowiska działa Mieczysław Gradziuk, Arkadiusz Burda.
Z Zamościem ścisły kontakt środowiskowy utrzymują absolwenci  "plastyka", nie urodzeni tu, mieszkający w Tomaszowie, Zwierzyńcu, Skierbieszowie i Szczebrzeszynie - Roman Mucha, Elżbieta Hałasa, Donat Kowalski i Dariusz Piekut.
Też Malarstwo i grafika po 1944 - środowisko, Malarstwo i grafika po 1944 - wystawy