Po wyzwoleniu w 1944 czynne były trzy linie autobusowe (17 kursów tygodniowo). Regularną komunikację na trasie Lublin - Zamość uruchomiono w IX 1945, po 2 kursy Spółdzielni Kierowców i Pracowników Samochodowych z Lublina (przez Zamość do Tomaszowa) i Okręg. Urzędu Samochodowego, rok później przemianowanego na PKS (Państwowa Komunikacja Samochodowa - osobne hasło -  Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej).
Latem 1946 było już w Zamościu ok. 10 czynnych linii, obsługiwanych w większości taborem ciężarowym przystosowanym do przewozu podróżnych. PKS uzupełniała Spółdz. Kierowców i Mechaników Samochodowych "Autokomunikacja" (ul. Kościuszki 6, 1946 - 2 autobusy, 1947 - 3), obsługująca trasy z Zamościa do Łaszczowa, Hrubieszowa, Tomaszowa i Tyszowiec (działała jeszcze 1949).
29 X 1946 powstała Inwalidzka Komunikacja  Samochodowa W. Gąsiorowskiego i s-ki (tj. Stanisław Adamowicz, Aleksander Girguś, Karol Pejda, Franciszek Cybulski, ul. 3 Maja 10). Wydzierżawiono w IX 1947 jej plac przy ul. Peowiaków (na przeciw torów).  Od 15 II 1948 czynna jako Inwalidzka Spółka Samochodowa W. Gąsiorowskiego i s-ki (ul. Grodzka 10, 5 autobusów), rok później A. Girgusia i s-ki (ul. Peowiaków 5, prac. umysł. 5 fizycznych 42, obrót 31 mln zł). W 1950 z 8 autobusami obsługiwano pow. Zamość, Tomaszów, Biłgoraj i Nisko. Przejęta została na rzecz Spółdzielni Pracy Komunikacji Transportowej (Transportowo-Komunikacyjnej) w Chełmie (1950-51 baza w Zamościu).
Ok. 1948 pojawiła się też inwalidzka firma samochodowa A. Cybulskiego (ul. Św. Piątka). 10 II 1957 na krótko powstała Inwalidzka Spółka Samochodowa z 1 autobusem.
W 1948 opłaty za postój na placu autobusowym uiszczali: PKS za 9 autobusów, Inwalidzka Komunikacja Samochodowa - 5, Spółka Kupców Prac. Samochodowych (ul. Kościuszki 6) - 3 oraz Spółka Kierowców i kierowca z Lublina.
3 III 1948 powstała miejscowa firma Południowo-Wschodnie Linie Autobusowe "Jaskółka" sp. w Zamościu, ul. Narutowicza 16 - 5 autobusów (30-37 miejsc), obsługując pow. Zamość, Tomaszów, Hrubieszów. Wchłonięta w 1950 przez Spółdzielnię "Autonaprawa" (osobne hasło).
W 2020 w mieście było 316 autobusów (połowa co najmniej 21 letnich).
Do poł. l. 50-tych konkurowały ze sobą "Autonaprawa" i PKS, który z czasem zdominował, a na części terenu zmonopolizował lokalną komunikację międzymiastową. W 1960 PKS przyniósł 7 mln dochodu a SPA - 3 mln zł. W 1985/86 z dworca odjeżdżało na dobę - 440 autobusów (więcej niż Chełm).
4 X 1959 wyjechał z Zamościa o godz. 4-tej rano pierwszy po wojnie autobus do Warszawy (5,5 godz. jazdy, bilet 112 zł, kolejna linia w 1978), następnie do Krakowa (26 III 1964, godz. 7 - 15.17, 120 zł), Rzeszowa (1966), Przemyśla (1971), Łodzi (1984). W 1999 do Lublina można było dojechać ponad 40 autobusami, 5 do Warszawy oraz do Łodzi, Krakowa, Katowic, Rzeszowa. W 1995 jeździł 3 razy w tygodniu autobus do Lwowa. W 1982 wprowadzono połączenie autobusowo-kolejowe - specjalny autobus do Lublina (17.45 - 19.44) skomunikowany z pociągiem do Warszawy, z powrotem przyjeżdżał do Zamościa o 22.09.
W 1993 zakupiono komfortowy autobus MCJ prod. USA. W 1994 powstała firma "Autotrans" (linie do Szczebrzeszyna i Kitowa, 4 autobusy). W 1995 firmy transportowe w mieście posiadały 250 autobusów. W 1995 pojawiły się pierwsze "busy" (do Lublina, 1998 - 7,50 zł). W 1997 prywatni przewoźnicy na obsługiwanych liniach 'przechwytywali" do 30% pasażerów. W 1999 powstał "dworzec" lokalnych linii prywatnych. W 2003 korzystało z niego 55 busiarzy. W 2016 PKS uruchomił połączenie z Zieloną Górą (przez Kraków i Wrocław).
W XI 1975 wszystkie miejscowe zakłady posiadały ok. 30 autobusów.


 * IKS w 1947 zarejestrowało autobus -  zbud. we własnych warsztatach reperacyjnych karoseria autobusowa dł. 8,3 m, szer. 2,2 m i wys. 2,8 wys., o 38 miejscach siedzących kryta z zewn. blachą, w środku dyktą, nałożona na podwozie marki "Polski Fiat" z silnikiem "Opel Blitz". W I 1948 tabor składał się z 4 autobusów trzymanych pod gołym niebem.
* W II poł. l. 40-tych wymieniona była Inwalidzka Komunikacja Samochodowa Girguś i ska – F. Adamowicz, St.Adamowicz, A.Cybulski, Fr. Cybulski, W. Gąsiorowski Winc., A. Girguś, W. Girguś, J. Jarocki, J. Jeziorski, P. Kosarski, B. Kudyk, K. Pejda, F. Stawecki, W. Tyszewski.
 * W 1960 dochód PKS przyniósł 7 mln zł, SPA 3 mln.