13  VIII 1907 rozpoczęto budowę wąskotorowej drogi żelaznej z Zamościa do Bodaczowa. Istniała jako kolejka gospodarcza (ordynacka) Klemensów - Płoskie - Zamość. 13 IV 1944 doszło do sabotażowego wysadzenia lokomotywy na tej wąskotorówce.
Były budowane też doraźnie do celów wojskowych i takie  pojawiły się w Zamościu na początku I-szej wojny światowej, niedługo potem likwidowane. W 1914-15 przez Zamość przebiegała rosyjska kolejka z Biłgoraja do Chełma (ul. Szczebrzeska, do ob. ronda i dalej prosto do Sitańca).
Bardziej znana była kolej polowa (60 cm) niemiecka Bełżec - Trawniki. 29 VI 1915 wyszedł rozkaz o jej budowie. Powstała w VII i VIII 1915 w tempie 2 km dziennie! Jej budowę prowadziła 12-cie EBK (Eisenbahnkompanie tj Kompania Budowy Kolei) nr 3, 7, 9, 11 i 26, rezerwowe nr 2, 4, 6, 14, 16 i 31 oraz forteczna nr 1 (ponad 1500 żołnierzy oraz jeńcy). Zamość osiągnęła 1 VIII 1915, a już 25 VIII Trawniki.
Wg H. Chwedyka przebiegała przez Pniówek, Zwódne (w rozkładzie stacja "Zawodna"), obok folwarków Mokre i Janowice, zbliżając się do Zamościa od zachodu, następnie wzdłuż dawnych murów za pałacem, Bramą Lubelską i dalej już prosto wzdłuż Lubelskiej. Stacja kolejowa miała znajdować się  w okolicach bramy koszarowej (trzy parterowe, drewniane budynki). Była też parowozownia. Przewożono ok. 1 tys. t ładunków dziennie. Eksploatacją zajmowała się 101, 102 i 104 Feldbahn-Betriebskompanie.
20 XI 1915 udostępniona została ludności cywilnej (wyjątek wówczas). Podróż do Krasnegostawu (33,2 km) trwała 3 godz. 57 min., a do Tomaszowa (50,7 km) aż 6 g. 29 m!, wkalkulowane były w to postoje w Zamościu - jadąc do Trawnik 2,5 godz, z powrotem 33 min. Ceny odpowiednio do Krasnegostawu i Tomaszowa 2 i 2,5 mk. Miesiąc później przystąpiono do jej rozbiórki, gdyż straciła rację bytu - po kilku miesiącach zastąpiła ją kolej normalnotorowa. Krótko funkcjonowała też kolejka konna. (osobne hasło) 

 * Wg wcześniejszej hipotezy przez miasto biegła z Kalinowic, Krasnobrodzką, Św. Piątka, ukosem przez obecne osiedle Wiśniowa, za późniejszą elektrownią do Łabuńki, Szczebrzeską, Dzieci Zamojszczyzny, do Sitańca.
 * Z zestawień strat wojennych w VII 1915 - wojska niemieckie zniszczyły na przestrzeni 100 sążni trotuar Lubelskiego Wyjazdu budując kolej polową z nasypem i układaniem relsów.