W 1857 ubodzy w Zamościu otrzymali na święta wielkanocne wsparcie w bułkach, mięsiwie, jajkach, gotowiźnie i składali podziękowanie Radcy Dworu Onopfrience – Naczelnikowi Urzędu Pocztowego Pogranicznego w Zamościu. W 1864-1915 istniała Zamojska Powiatowa Rada Dobroczynności Publicznej. Na pocz. XX w. były trzy żydowskie instytucje charytatywne: Żydowskie Tow. Pożyczkowo-Charytatywne (zarejestr. 1909, prezes Henryk Suchowolski), "Linas Hacedek" - dosłownie: Uczciwy nocleg, też pomoc biednym chorym Żydom, wspomaganie chorych, pielęgnowanie chorych (rejestr. 1911, też jako Zamojskie Towarzystwo w 1925) i przytułek (dom) dla starców i kalek (od 1905), który w l. międzywojennych mieścił się przy ul. Bożniczej 8.
W 1906 powstała ochronka św. Franciszka dla dzieci od 4 do 7 lat. W 1907 ubodzy w Zamościu otrzymali na święta wielkanocne wsparcie w bułkach, mięsie, jajach i gotowiźnie dzięki naczelnikowi Urzędu Pocztowego Pogranicznego w Zamościu. W czasie I wojny świat. powstała Rada Opiekuńcza i Zamojski Komitet Ratunkowy (do XI 1919), a ponadto czynne były 2 tanie kuchnie, 2 domy starców, 2 ochronki dla dzieci (druga żydowska dla sierot gminy żydowskiej od 1 III 1915). 26 II 1919 utworzono Powiatową Radę Opiekuńczą z prezesem ks. Józefem Dąbrowskim. Mieściła się W d. kuźni kozackiej - oprócz biura i warsztatu szkoły rzemiosł  mieściła się tania jadłodajnia-herbaciarnia, ponadto kuchnia dla dzieci chrześcijan (120), kuchnia dla dzieci żydowskich (172). Istniała też Ochronka św. Franciszka, internat, dom starców, kuchnia nowomiejska (100-120 dzieci).
W X 1919 w zakładach dobroczynnych przebywało 109 osób. W 1920 miesięcznie wydawano 1800 bezpłatnych i ok. 3500 płatnych posiłków, były wtedy na budżecie miasta po 2 przytułki dla starców, ochronki dla dzieci i tanie kuchnie.
W 1921 uruchomiono kuchnie przy ochronkach na Nowej Osadzie i św. Franciszka (razem 140 dzieci). W działalności dla społeczeństwa realizowało się Koło Pracy Społecznej (1922 - 19 czł.). W 1927 było 750 rodzin bezrobotnych, 400 otrzymywało zasiłek, a w otwartej dla nich kuchni wydawano dziennie 350 porcji. Przy otwarciu w 1935 kuchni miejskiej zarejestrowano 540 rodzin w nędzy. Kwesty dobroczynne urządzało Tow. Miłosierdzia Bożego. Przed wojną pod apteką Kłossowskich w piątki przed południem ustawiał się szereg biednych kobiet po groszową jałmużnę.
W 1927 powstało Stow. Dobroczynne Gemiłus Chemesed osobne w mieście i na Nowej Osadzie, w 1929 Tow. Dobroczynności, a w 1930-38 działało Towarzystwo "Opieki" (organizacja kolonii letnich). 17 XII 1939 za zgodą Niemców powstał Komitet "Polska Pomoc Zimowa" (osobne hasło).
W 1940-44 działał RGO Powiatowy Komitet Opiekuńczy (osobne hasło), który w 1944 zatrudniał 31 osób (nad apteką Rektorską), miał 2883 podopiecznych. Pomagał zwłaszcza wysiedlonym, ubogim, więźniom. W miejsce RGO PKO powstał 1 XI 1944 Powiatowy Komitet Opieki Społecznej (osobne hasło), przejmując kontrolę nad wszystkimi instytucjami opiekuńczymi. PKOS wspierał sierociniec s.s. franciszkanek, Dom Starców i Kalek, schronisko dla niemowląt, "tanie kuchnie" (1944 - 9, m.in. przy ul. Staszica 13), dożywianie w szkołach, a także schroniska dla wracających z Niemiec (stałe - Rynek Wielki 10, tymczasowe - Nowy Rynek 14, razem dla 80 osób), schronisko dla kobiet (Rynek Wielki 14, czynne jeszcze w 1947). W 1947 były 2 "kuchnie ludowe" żywiące 600 osób.
W 1946 zawiązało się Towarzystwo Miłosierdzia "Caritas" (osobne hasło). W 1949 wydało łącznie 52.109 obiadów i posiłków (w tym 13,7 tys. dla podopiecznych, 19,1 tys. uczniowskich, 10,8 tys. dziecinnych i 8,8 tys. prywatnych. Po 1950 sprawy opieki społecznej (osobne hasło) znalazły się w gestii państwa.
Od 1983 przy kościele redemptorystów czynny był ruch "Maitri" - w ciągu 10 lat do Matki Teresy w Indiach wysłano 10.239 kg rzeczy. Działa diecezjalny "Caritas" (otrzymywał dary z Niemiec - m.in. samochód, sztuczne nerki). 22 XI 1995 z inicjatywy ks dr Franciszka Nieckarza diecezjalnego dyrektora "Caritasu" otwarto, przy nim Stację Opieki (ul. Hrubieszowska, d. ośrodek pracy dla więźniów) dla osób starszych i obłożnie chorych. Początkowo 2 etatowe pielęgniarki i 20 wolontariuszy. W 1990 powstało koło Tow. Pomocy Br. Alberta (prezes Danuta Pol) osobne hasła: Schronisko dla bezdomnych, Przytułki.
W 1997 przy parafii św. Tomasza wydawano 250 posiłków dziennie (gł. na wynos, gotowane Zakładach Mięsnych, później w kasynie wojsk.), przy par. św. Krzyża dożywiano 30 dzieci (Stow. Krwi Chrystusa - kobiety), dary na Wschód zbierała par. św. Krzyża, pomoc niepełnosprawnym i chorym organizowały par. św. Michała i św. Mikołaja, ponadto wydawanie odzieży przy par. św. Tomasza (rozdawanie odzieży zagranicznej, zbiórki darów, współpraca ze Schroniskiem Brata Alberta). 13 XII 2002 powstało Stow. Zamojskie Centrum Wolontariatu (osobne hasło). Jako jeden z pierwszych w Polsce zafunkcjonował Szkolny Klub Wolontariusza przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 w Zamościu przy zamojskim "Ekonomiku" (Wolontariusz Roku Lubelszczyzny 2004). Też osobne hasło Domy dziecka.


 * Zarząd PRO w 1919 - prezes ks. Dąbrowski, skarbnik Tomaszewski, sekretarz Niedziałkowski, członkowie St. Dziuba, Gliszczyński, Kłossowska, Wojtas, Piwowarek, Zakrzewski, Porębski.
 * W 1949 było w mieście 4 ociemniałych, w tym pisarz Bogdan Ronikier, w 1950 - 2 głuchoniemych (kobiety).
 * W VI 1990 odbył się na rzecz Towarzystwa Pomocy Brata Alberta mecz piłkarski księża - policja.