Przez ponad dwa wieki architektów angażowali kolejni ordynaci, zatrudniając ich także na terenie ordynacji. Pierwszym i najwybitniejszym architektem związanym z Zamościem był Włoch Bernardo Morando (osobne hasło), twórca układu przestrzennego i najważniejszych budowli miejskich. Po jego śmierci kierownictwo nad budowa obwarowań objął Andrzej Nalewajko (do 1610). W związku ze wzmożoną działalnością budowlaną, szczególnie w pierwszym okresie istnienia miasta czynnych było wielu mistrzów murarskich (muratorów) wznoszących domy według własnych projektów. Do najbardziej znanych należeli działający na przełomie XVI/XVII w. - Błażej Gocman (osobne hasło) z Pińczowa, Niemiec Michał Belter (nie znał polskiego), który wzniósł m.in. skarpy ratuszowej wieży i Krzysztof Lechth (ostatnie wzmianki o wszystkich trzech pochodzą z 1608). Wcześniej spotykamy się też z innymi muratorami (znany już w 1583), Tomaszem i Hanusem (obaj Włosi), Janem, Klimczukiem, Tomaszem Rochem, Sebastianem Kulikiem zw. Wędzimuchą, Pawłem, później Krzysztofem Walterem (od 1607 w Zamościu), następnie Hanuszem Kolmanowiczem (20. XVII w.), Lenardem i Abrahamem Rybitwikiem (40. XVII w.), Stanisławem Lwowczykiem i Janem Łukomskim (poł. XVII w.).
Na początku samodzielnych rządów Tomasz Zamoyski zatrudnił Wenecjanina Andrzeja Dell' Aquę (osobne hasło), który m.in. kończył budowę fortyfikacji. Gdy opuszczał Zamość, w służbie Zamoyskich od dawna już znajdował się Jan Jaroszewicz (osobne hasło), autor kilku większych budowli w mieście. Wspólnie z nim czynny był w 2 ćw. XVII w. sztukator i murator Jan Wolff (osobne hasło). Uczniem Jaroszewicza był pracujący w 2 poł. XVII w. Jan Michał Link (osobne hasło), również twórca wielu znaczących budowli miejskich. Jego uczniem i współpracownikiem był natomiast budowniczy Wojciech Lenartowicz (1669 - po 1713), który samodzielnie wznosił kościoły poza Zamościem. Oprócz niego spotykamy w mieście w 2 poł. XVII w. także Stanisława i Bartosza Drubczyńskich, Michała Dorlińskiego i Kaspra Młynarza.
Ordynaci zatrudniają do dekoracji pogrzebowej Kolegiaty architekta Pawła Giżyckiego (1726), potem po zastoju spowodowanym wojnami przy pracach budowlanych wojskowych, najpierw Peruńskiego i Hechego (l. 30. XVIII w.), a następnie Jerzego de Kawe (osobne hasło) i Andrzeja Bema (osobne hasło), których niejednokrotnie wspólnym dziełem była przebudowa paru monumentalnych budowli w mieście. W 1747 wziął ślub w kolegiacie budowniczy ordynacki Włoch Jan Kolumbani (osobne hasło). W l. 50. działał tu także Józef Degen (osobne hasło) w l. 60. znany wileński architekt Marcin Knackfus (pałacyk w Janowicach), od 1775 Fryderyk Gisges (osobne hasło) i ok. 1780 Bethensdorf. Miejscowi budowniczowie tego okresu Michał Skibiński, Antoni Gałaszkiewicz i Franciszek Ligajewski - poza ostatnim, byli przede wszystkim wykonawcami. Z Zamościem związany był też Ferdynand Merksen, który w 1792-3 projektował podmiejski kościół św. Katarzyny (zrealizowany) i przebudowę pałacu (niezrealizowana). W 1802 doszło do konkursu na przebudowę pałacu ordynackiego, do którego stanęli 3 francuscy i 3 polscy architekci (osobne hasło: Turniej klasyków). Przebudowę powierzono Henrykowi Ittarowi (osobne hasło: Ittarowie).


 * Na pocz. XVIII w. w Zamościu mieszkał Francuz Gornowil fortalitii zam. inchinierii - inżynier zamojskiej twierdzy (w 1711 jego syn został studentem Akademii).